miniaturen meer rood dan klein

iniaturen waren oorspronkelijk de eerste letter van een paragraaf die in het rood werden ingekleurd. Dat door de Romeinen als een herkenningspunt in de tekst werd gebruikt. Het was toen namelijk de gewoonte om de teksten in één stuk door, zonder leestekens of adem ruimtes, te schrijven. De naam miniatuur is dan ook afkomstig van het Latijnse "minium", dat "rode verf" betekent.

Om later later deze betekenis te zien verruimd worden naar het versieren en illustreren van het schrift. Zo bestonden er verschillende categoriën van versiering in de middeleeuwse boekkunst. Zoals het levendiger maken van initialen met sierlijk penwerk.

(uit het getijdenboek van
Katharina van Kleef)

Het versieren met geometrische motieven, rankwerk of met bloemen gedecoreerde initialen. Vaak in combinate met fantastische of monsterachtige wezens. En personages als acrobaten die de vorm van een letter nabootsen, of waarbij het oog van de letter het tafereel omsluit.

Pas in de 16e eeuw werd het woord in de term portretminiatuur opgenomen. Een verwijzing naar een portret geschilderd op een klein rond of ovalen plaatje van ivoor of hout. Waaraan het zijn referentie voor kleine afmetingen.

Een vorm van letterkunst die je met de bijbel van Anjou, nog niet zo lang geleden, in Leuven kon bewonderen. Gelukkig werd er voor het herinbinden van het werk eerst een gedigitaliseerde variant gemaakt die je hier kan inkijken. (via Vlaamse miniaturen van Maurits Smeyers uitgegeven bij het Leuvense Davidsfonds, Wikipedia en afbeelding 1, 2)